آشنایی با گیتار الکتریک

گیتار الکتریک نوعی گیتار است که صدای آن بوسیله تقویت کننده الکترونیکی افزایش می یابد. نام این دستگاه تقویت کننده پیکاپ است که دارای دو مدل هامباکر و سینگل کویل می باشد. با ما همراه باشید تا در ادامه به بررسی کامل این ساز بپردازیم.

گیتار الکتریکی در سبک های پاپ، جاز و کانتری کاربرد داشته و در سبک های راک، متال و بلوز جزو سازهای اساسی محسوب می شود. همچنین مدل های اصلی و معروف گیتارهای الکتریکی شامل لس پاول، هالوبادی، استرتوکستر و تله کستر می شوند. جالب است بدانید گیتار الکتریک بین محبوب ترین سازهای قرن بیستم قرار دارد.

پیشینه گیتار الکتریک

قبل از اختراع گیتار الکتریک، معمولا صدای گیتار در همنوازی ها، بین اصوات تولید شده توسط سازهای دیگر مانند بیس و درامز، پرت می شد و بدرستی قابل شنیدن نبود. همین موضوع باعث شد بعضی هنرمندان موسیقی تلاش کنند تا با کمک گرفتن از علم الکترونیک، صدای گیتار را تقویت نمایند؛ نتیجه این فرآیند ها منجرب به ساخته شدن گیتار الکتریک شد.

نخستین گیتار الکتریک تقریبا در دهه ۳۰ میلادی به تولید رسید و وارد صنعت موسیقی شد؛ با وارد شدن آن به دنیای موسیقی تغییرات بسیار چشمگیری در اصوات و تکنولوژی بوجود آمد که تا امروز نیز ادامه داشته است. با گسترده شدن تدریجی سبک Rock & Roll در دهه ۵۰ میلادی، گیتارهای الکتریکی جایگاه مناسبی را در موسیقی کسب کردند. معمولا دو نوازنده گیتار الکتریک در گروه های راک وجود دارند، که وظیفه یکی از آن ها نواختن ملودی و دیگری وظیفه نواختن ریتم ها را برعهده دارد.

عملکرد گیتار الکتریک

ضرباتی که بر سیم های گیتار الکتریک وارد می شوند باعث نوسان سیم های ساز شده و این نوسانات توسط وسیله ای به نام پیکاپ به سیگنال های الکتریکی تبدیل می شوند. نوع کارکرد پیکاپ و میکروفون از جهات زیادی مشابه است اما یک اختلاف وجود دارد؛ همانطور که اشاره شد بدلیل این که پیکاپ نوعی سیستم مغناطیسی است، ارتعاشات سیم های گیتار را به سیگنال های صوتی تبدیل کرده و به تقویت کننده صدا انتقال می دهد، در نتیجه صدا از بلندگو ها پخش خواهد شد. نکته ای که وجود دارد، بدلیل استفاده از واکنش های الکتریکی در این نوع گیتار، جنس سیم های این ساز بایستی فلزی باشند.

در ادامه از طریق پیکاپ سلکتور می توان پیکاپ دلخواه خود را انتخاب کرد. با ویژگی های موجود در دستگاه تقویت کننده صدا یا آمپلی فایر، فرکانس و سیگنال صدای گیتار را می توان تغییر داد. قابل ذکر است در اوایل تولید گیتارهای الکتریکی فقط یک پیکاپ در آن ها قرار داشت، اما در زمان حال پیکاپ ها به دو تا پنج عدد می رسند.

انواع گیتارهای الکتریکی

با توجه به ویژگی های بدنه و تعداد سیم ها، گیتارهای الکتریکی به دسته های مختلفی تقسیم می شوند:

بدنه گیتار

بدنه گیتار الکتریکی با توجه به توپر و توخالی بودن آن تقسیم بندی می شوند. عموما مدل هایی که دارای بدنه توخالی هستند توسط نوازندگان جاز استفاده می شوند، همچنین گیتارهایی که بدنه آن ها توپر است بیشتر در موسیقی راک و متال کاربرد دارند.

• گیتارهای Solid body

در گیتارهای الکتریک سالید بادی که بدنه به صورت تو پر تولید می شود، لرزش سیم فلزی در بالای پیکاپ موجب تولید میدان مغناطیسی خواهد شد. پیکاپ از این موقعیت سیگنال الکتریکی تولید می کند و به سمت تقویت کننده صدا می فرستد و صدا تولید می شود. گیتارهای الکتریک سالید بادی از چوب مستحکمی ساخته می شوند که با لایه ای از پولیستر یا لاک پوشیده می شود. در بعضی تولیدی های مطرح، چوب این نوع گیتارها تا ۶ ماه مراحل خشک شدن را می گذرانند و سپس به تولید می رسند.

• گیتارهای Hollow body

همانطور که از نامش پیداست دارای بدنه تو خالی می باشد که از اتصال چند صفحه چوبی بدست می آید. صدای این گیتارها اگر به تقویت کننده متصل نباشند حدودا همانند صدای گیتار آکوستیک است، به همین دلیل از آن ها در اجراهای unplugged و محافل کوچک بدون استفاده از تقویت کنند، استفاده می شوند. همانطور که اشاره شد امروزه نیز استفاده از این ساز در بین نوازندگان Jazz و برخی نوازندگان Blues متداول است. این نوع گیتار الکتریک با توجه به نوع بدنه و مجهز بودن به پیکاپ های هام باکر، در سبک جاز بسیار می درخشد؛ صدای پخش شده از این نوع گیتار یکی از ارکان اصلی رنگ و لعاب موسیقی جاز است.

• گیتارهای Semi Hollow Body

بدنه این نوع گیتار الکتریکی بین دو مورد قبلی است. عمق بدنه گیتار های Semi Hollow هم اندازه گیتارهای Solid می باشد ولی داخل بدنه توخالی می باشد؛ پیکاپ ها نوسانات بدنه و سیم را همزمان دریافت می کنند و به سیگنال الکتریکی تبدیل می کنند. صدای این نوع گیتار حجم زیادی ندارد، به همین دلیل بدون استفاده از تقویت کننده صدا نمی توان از آن در اجرای زنده استفاده کرد.

سیم های گیتار

گیتارهای الکتریکی از نظر تعداد سیم به چهار دسته ۶ سیم، ۷ سیم، ۸ سیم و ۱۲ سیم جدا می شوند. نوع معمولی این ساز دارای ۶ سیم است؛ اما بعنوان مثال در موسیقی فولک، از گیتارهای الکتریکی ۱۲ سیمی استفاده می شود که هر جفت سیم با یک نت و اکتاوهای گوناگون کوک می شوند. گیتارهای الکتریکی ۷ و ۸ سیمی هم ساخته می شود اما در میان نوازندگان رایج نیستند و غیر معمول به حساب می آیند، با این وجود بعضی متالیست های معروف از آن ها استفاده می کنند.

اجزای گیتار الکتریکی

بخش اول سر دسته گیتار است که شامل موارد زیر می باشد:

• خرک
• پیچ های کوک
• تنظیم کننده دسته
• نگهدارنده و راهدان رشته ها

بخش دوم گیتار دسته است که شامل موارد زیر می باشد:

• شیارهای پرده
• تخته انگشت گذاری
• بندگاه یا مفصل دسته
• علامت های نشان شده شیار زیر سیم

بخش سوم گیتار بدنه آن می باشد که شامل موارد زیر است:

• زین ها
• پل گیتار
• زَخمه گاه
• تسمه بند
• رابط یا پل زَخمه گاه
• بازوی یا دسته لرزش
• خروجی یا رابط تی آر اس
• کوک‌کننده پشتی و سیم گیر
• کلید گزینش گر زخمه گاه (پیکاپ)
• پیچ های تنظیم کننده صداها و آواها

بخش چهارم و نهایی گیتار را سیم های آن تشکیل می دهند که دارای دو مدل پایین هستند:

• سیم های زیر
• سیم های بم

ساختار گیتار الکتریک

نوع چوب گیتار

همانند اکثر آلات موسیقی گیتار الکتریک نیز از چوب درختان تهیه می شود. جالب است بدانید به جنگل های مورد استفاده در ساخت گیتار الکتریک Tonewood می گویند. این درختان بدلیل دارا بودن تون های مطلوب و باثبات معروف هستند. هرکدام از این چوب ها با توجه به ویژگی هایشان برای گیتارهای مختلفی استفاده می شوند، مانند درختان نام برده شده در لیست زیر که بیشتر از بقیه برای گیتار الکتریک کاربرد دارند؛ البته ممکن است درختان دیگری هم موجود باشند.

توسکا سرخدار: دارای وزن سبک با تون متعادل

درخت زبان گنجشک: تعادل بالای تون برای پایانی واضح

نمدار: سبک وزن و دارای صدای گرم با بدنه ای مستحکم

افرا: وزن نسبتا سنگین و صدای خیلی گرم

چوب ماهون: چوب نسبتا سنگین، دارای صدای بسیار گرم و ثبات عالی

افرا: دارای وزن متعادل تا سنگین، بسیار درخشان با پایداری زمانی بالا

صنوبر: چوبی قوی با وزنی سبک و درخشنده

دسته گیتار

نوع گیتار و نوازندگی آن بسته به سلیقه مورد علاقه هر فردی است، که این یعنی اجزای گیتار هر نوازنده با دیگری متفاوت است. در بررسی دسته گیتار باید به موارد زیر توجه کرد:

• نوع چوب و تعداد قطعات چوب که دو تکه از سه تکه بهتر است.
• مشخصات عرض، ضخامت و شکل
• طریقه اتصال دسته به بدنه گیتار

دسته گیتار ممکن است یک تکه یا از چند تکه روی هم سوار شده تشکیل شده باشد که این موضوع باعث استحکام بیشتر بدنه می شود. درباره چوب های مورد استفاده در ساخت گیتارهای الکتریکی در بخش قبلی مطالبی بیان شد. موضوع مهم درباره انتخاب چوب برای ساخت گیتار یا دسته گیتار، سفت و سختی چوب است که به تراکم آن بستگی دارد و همچنین وزن چوب که در تعادل گیتار بسیار تاثیرگذار است.

نوع چوب دسته گیتار

• افرا

چوب افرا چوبی است که برای ساخت اولین گیتار الکتریکی از آن استفاده شد و دارای سختی و تعادل متناسبی است. این چوب بدون اینکه دسته گیتار را سنگین کند کارایی را بهتر می کند.

• ماهون آمریکایی

در طول سالیان گذشته تابحال از این چوب در ساخت دسته گیتارهای آکوستیک استفاده می شود. چوب ماهون آمریکایی نسبت به چوب افرا از انعطاف بیشتری برخوردار است و همچنین تیره بودن طبیعی آن یک تضاد زیبا با چوب های افرا و صنوبر ایجاد می کند. قابل ذکر است این چوب در گیتارهای آکوستیک برای ساخت پشت و بدنه گیتار هم بکار می رود.

• Rosewood

این چوب سنگین و متراکم از انواع گوناگونی تهیه می شود؛ اولین نوع آن برزیلی است که به دلیل جنگل زدایی های گسترده امروزه نادر و گران قیمت هستند. از ویژگی های این چوب می توان به لطافت و سطح مقاومش اشاره کرد که در ساخت رودسته گیتار هم از آن کمک می گیرند.

• Pau Ferro

چوب این درخت جایگزینی برای چوب برزیلی بوده و سنگین و متراکم است؛ در تهیه دسته و رودسته گیتار استفاده زیادی از آن می شود.

• باسوود

از انواع دیگر چوب ها نرم تر می باشد؛ دسته گیتارهای parker از این چوب با پوششی از رزین کربن ساخته شده تا نتایج باورنکردنی و فوق العاده ای را نشان دهد.

نحوه اتصال دسته به بدنه

این موضوع به دو دلیل مهم است؛ محل اتصال باید از استحکام بالایی برخوردار باشد تا در برابر فشار زیادی که هنگام نصب و کشش سیم های گیتار ایجاد می شود مقاومت کند. با توجه به افزایش وزن گیتار الکتریکی محل اتصال می تواند روی تون های پایانی تاثیر بگذارد. سه روش اتصال دسته به بدنه عبارت اند از:

• اتصال کام و زبانه
• اتصال با پیچ
• اتصال کامل بدنه و دسته گیتار

تاثیرگذارترین نوازنده گیتار الکتریک

موسیقیدان و مخترع آمریکایی، لس پال نقش زیادی در گسترش گیتارهای solid body داشت. از او به عنوان فردی که باعث شد راک اند رول نواختن ممکن باشد، یاد میشود.

همچنین لس پال، به دلیل نوآوری هایی که در صنعت موسیقی داشت مانند: ساخت افکت های دیلِی، ابداع تکنیک صدا روی صدا یا آوردابینگ و دستگاه های مولتی ترَک شناخته شده، است.
استعدادش در خلق ابزارهای مکمل صوتی که به شیوه ی نوازندگی او با گیتار نیز سرایت یافت و تکنیک های متعددی که در گیتار رایج کردباعث شد که او از نوازندگان هم دوره اش متمایز شود و تا امروز نیز الهام بخش بسیاری از نوازنگان گیتار الکتریک باشد.

برند گیبسون

برند گیبسون، جزو قدیمی ترین شرکت ها در زمینه تولید ساز است که در زمینه ساخت انواع گیتار الکتریک و اکوستیک، آمپیفایر، و دیگر سازها و تجهیزات صوتی فعالیت میکند.
گیتار گیبسون لس پال، یکی از پرطرفدار ترین و معروفترین گیتار شرکت گیبسون است که به افتخار لس پال، به این اسم نامگذاری شده است.

 

همانطور که در مطالب این مقاله بیان شد، امروزه گیتار الکتریک از طرفداران زیادی برخوردار است و در بین جوامع و هنرمندان موسیقی محبوبیت خاصی دارد. هدف از این مقاله آشنایی علاقه مندان موسیقی با گیتار الکتریکی و انواع آن بود، امیدواریم توانسته باشیم اطلاعات مفیدی را به شما منتقل کرده باشیم.

نظرات، انتقادات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.

برای آشنایی بیشتر با ساز های اصیل ایرانی می توانید به این صفحه مراجعه نمایید.