تار

هیچ محصولی یافت نشد.

تار

تار یکی از محبوب ترین ساز های اصیل ایرانی است که امروزه انواع مختلفی از ساز تار با مارک های مختلف ساخته می شود. اگر می خواهید یک تار باکیفیت و مناسب خریداری نمایید نیاز است ابتدا با بخش های مختلف این ساز و ویژگی های آن به طور کامل آشنا شوید. در این مطلب با ویژگی ها، نحوه خرید و قیمت ساز تار آشنا می شویم.

تار جزء دسته ساز های زهی مضرابی (زخمه ای) ایرانی است که از پوست، چوب، استخوان و زه (روده حیوانات) و فلز ساخته شده است. این ساز در موسیقی سنتی ایران و برخی کشور ها مانند ارمنستان، گرجستان، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان رایج است.

طول کلی این ساز 95 سانتی متر می باشد. تار در گذشته 5 سیم داشت و غلام حسین درویش یا درویش خان یک سیم به این ساز افزود و تعداد سیم های آن را به شش سیم رساند. پس از گذشت سال ها هنوز هم از نسخه شش سیم ساز تار استفاده می شود.

نوازنده برای نواختن تار، آن را به صورت افقی بر روی پای خود قرار داده و با دست چپ دسته آن در دست می گیرد. سپس دست راست با استفاده از مضراب به سیم ها ضربه (زخمه) می زند.

قسمت های و اجزای ساز تار

تار به طور کلی از سیم ها، سیم گیرها، کاسه طنینی، پوست، خرک، دسته، دستان، گوشی، شیطانک، مضراب و سیم ها تشکیل شده است.

سیم گیر ها

سیم گیر ها در انتهای ساز قرار می گیرند که در آن حلقه هایی تابیده شده است و یا سیم ها را به آن گره می زنند با چوب یا استخوان آن را می سازند.

کاسه طنینی

کاسه طنینی که به آن شکم هم گفته می شود، از چوب یک تکه ساخته می شود. این کاسه از دو بخش توخالی تشکیل شده است که شکلی مانند گلابی دارد.

یکی از این دو بخش از دیگری بزرگ تر است. قسمت بزرگتر را کاسه و قسمت کوچک تر را نقاره می نامند. یک طرف این دو بخش (دهانه) باز است که روی آن یک پوست کشیده شده است و برروی پوست هم خرک قرارگرفته است. نقاره از بالا به دسته تار متصل شده است. در ساخت کاسه چوب درخت توت به کار برده می شود.

پوست

پوستی که بر روی کاسه طنینی و نقاره کشیده می شود معمولا از پوست نازک حیواناتی مانند: بز و بره می باشد.

دسته

دسته این ساز حدود 45 تا 50 سانتی متر طول دارد و قطر آن هم حدود 4 سانتی متر است. این دسته از چوب درختانی مانند گردو و توت، به صورت لوله ای تو پر ساخته می شود. رویه آن (محل انگشت گذاری) صاف برش خورده است و از طرف پشت به شکل نیم دایره است، همچنین روی کناره های آن دو رشته نوار از جنس استخوان وجود دارد.

این استخوان ها از استخوان های شتر تهیه شده که هم باعث زیبایی دسته می شود و هم مانع فرسایش چوب در طولانی مدت می شود. در طول دسته تار، دستان ها (پرده ها) در فواصل معین گره زده شده اند و تعدادشان نیز بین 28 تا 25 عدد می باشد. این دسته از انتها به سر پنجه و از طرف دیگر به نقاره متصل شده است.

دستان

امروزه در ساز تار 28 دستان به کار برده می شود که جنس آن ها از زه (روده حیوانات یا نخ نایلونی) می باشد. هر یک از دستان را در فواصل معین، با سه یا دو دور چرخاندن به دور دسته و گره می زنند. این گره ها در شیار هایی قرار می گیرند که در قسمت رویی دسته ایجاد شده است. محل دستان ها روی دسته تار ثابت نیست و بعضی دستان ها، در دستگاه های متفاوت، جایگاه متفاوتی دارند.

شیطانک

شیطانک یک قطعه استخوانی باریک و کم ارتفاع می باشد که عرض آن به اندازه عرض دسته ساز بوده و ارتفاعش 2 میلی متر است. این قطعه بین دسته و سرپنجه قرارگرفته است و شیار هایی دارد که سیم ها از این شیار ها عبور می کنند و به طرف گوشی می روند.

خرک

خرک از جنس استخوانی که در دسته و شیطانک ساز استفاده شده ساخته می شود. طول این قطعه حدود 5 سانتی متر بوده و ارتفاع آن تقریبا 2 سانتی متر است. خرک با دو پای کوچک خود روی پوسته ساز قرار می گیرد و هر کدام از سیم ها، از شیار های جداگانه ای که روی خرک وجود دارد، عبور می کنند.

گوشی ها

تار به تعداد سیم هایش، یعنی 6 عدد گوشی دارد که هر کدام از این گوشی ها به صورت میخ درشت و پشت پهن ساخته شده اند. گوشی ها در داخل سر پنجه قرار دارد که سیم ها به دور آن پیجیده می شوند.

سرپنجه

سرپنجه یا جعبه کوک در انتهای دسته قراردارد که گوشی ها در داخل آن می چرخند و سیم های تار را کوک می کنند. در هر طرف سرپنجه سه گوشی قرار دارد. سیم های تار به گوشی ها وصل می شوند و پس از عبور از روی سرپنجه، از روی خرک کشیده می شوند و بخ سیم گیر ها متصل می شوند.

مضراب

مضراب تار قطعه ای است که از دو قسمت ساخته شده است. یک قسمت آن که از جنس موم می باشد در میان انگشتان وسطی و اشاره قرار می گیرد؛ قسمت دیگر آن که فلزی است و معمولا از جنس برنج ساخته می شود، محل برخورد مضراب با سیم های ساز است.

از نظر شکلی اگر مضراب بزرگ باشد، صدای ساز بم تر، خشن تر و به اصطلاح تو دماغی تر می شود. همچنین اگر مضراب باریک و دارای نوک ریز باشد، صدای ریز تری را تولید می کنند.

سیم ها

تار ایرانی از 6 سیم بهره می برد که از جنس های مختلفی ساخته می شوند. سیم های اول و دوم از جنس فلزی سفید رنگ، سیم های سوم و چهارم از جنس فلز برنج، سیم پنجم نیز از فلز سفید رنگ و سیم ششم از جنس فلزی زرد رنگ ساخته شده اند. سیم های تار دو به دو با هم کوک می شوند. البته کوک ساز در دستگاه ها و آواز های مختلف تغییر می کند.

قطر های سیم های اول و دوم 20 تا 18 درصد می باشد، همچنین قطر سیم های سوم و چهارم 22 تا 18 درصد می باشد. سیم پنجم همصدای سیم های اول و دوم می باشد با این تفاوت که قطر کمتری نسبت به آن ها دارد. در نهایت سیم ششم نیز 38 درصد قطر دارد.

وسعت صدا

به طور معمول، وسعت صدای این ساز نزدیک به سه اکتاو است.

قیمت تار

بسیاری از افراد بر این باور هستند که ساز های ارزان گزینه های مناسب تری در ابتدای یادگیری نواختن یک ساز هستند. اما این باور اشتباه است. اگر شما هم چنین دیدگاهی دارید، لازم است بدانید بسیاری از ساز های بی کیفیت و ارزان صدای مناسبی ندارند و صدای نامناسب ساز می تواند انگیزه شما را برای ادامه یادگیری ساز از بین ببرد. بنابراین مهم ترین نکته در هنگام خرید ساز کیفیت و صدای ساز است.

پس اگر بودجه خرید ساز های باکیفیت ندارید، سعی کنید از سازهایی استفاده نمایید که ساخت و صدادهی مناسبی داشته باشند تا از نواختن آن لذت ببرید.

خرید تار

همانطور که گفتیم انواع مختلفی از این ساز در بازار موجود است. به همین دلیل نیاز است که به این نکات در هنگام خرید ساز تار دقت نمایید:

  • ساختمان تار باید استاندارد باشد، کاسه آن متقارن ساخته شده باشد و وزن آن خیلی سبک یا خیلی سنگین نباشد.
  • جنس بدنه و دسته ساز باید از چوب باکیفیت باشد.
  • پیش از خرید تار، به طور کامل دسته و کاسه ساز را بررسی نمایید تا ترک یا خراش نداشته باشند.
  • خرک را به دقت بررسی نمایید تا از جنس مرغوب ساخته شده باشد و به طور مناسب تراشه خورده و نصب شده باشد. نحوه نصب خرک و ارتفاع آن باید به گونه ای باشد که ارتفاع سیم ها از دسته (اکشن ساز) زیاد نباشد.
  • به جنس پوست و نحوه نصب شدن آن روی بدنه تار دقت نمایید. پوست تار باید لایه نازکی از معده حیوانات باشد (معمولا از معده بره استفاده می شود) و کاملا صاف و بدون چربی باشد.
  • گوشی های ساز باید کاملا سالم باشند و به راحتی در جای خود بچرخند.
  • هنگام خرید ساز تار، به صدای تار دقت نمایید. صدای تار باید شفاف، واضح و بدون هیچ گونه صدای اضافی باشد. تمام پرده ها را روی تمام سیم ها امتحان نمایید تا مطمئن شوید صدای اضافی نداشته باشد.

نگهداری پس از خرید ساز تار

توصیه می شود پس از خرید تار، یک کاور یا هادر کیس نیز برای آن تهیه نمایید تا به خوبی از آن محافظت کند. اگر به درستی از تار محافظت نکنید، ممکن است آسیب دیده و از لحاظ صدادهی دچار مشکل شود. همچنین می توانید به نکات زیر برای سالم نگهداشتن ساز خود توجه نمایید:

  1. رطوبت اصلی ترین عامل خرابی تار است؛ پس تا حد ممکن سعی کنید آن را در معرض رطوبت قرارندهید. برای این کار می توانید از کاور های ضد رطوبت استفاده نمایید.
  2. ساز را برای مدت طولانی به دیوار تکیه ندهید و یا آن را آویزان نکنید. این کار ها در طولانی مدت باعث تغییر شکل دسته می شوند.
  3. ساز را در محیط های خیلی گرم و یا خیلی سرد قرارندهید. زیرا در طولانی مدت باعث خرابی ساز شده و روی صدای آن تاثیر منفی دارد. تار را باید در محیط ها خشک با دمای معمولی قراردهید.
  4. درصورتی که برای مدت زیادی نمی توانید تار بنوازید، سیم های آن را شل کرده و کوک تار را خالی نمایید تا از وارد شدن فشار به دسته جلوگیری شود.
  5. پوست تار بسیار نازک است و با ضربه های کوچک پاره می شود. به همین دلیل باید پوست ساز را از هرگونه ضربه و فشاری محافظت نماید.

اطلاعات بیشتر ...