ساز کاخن چیست؟

کاخن لغتی اسپانیایی به معنی جعبه، صندوق یا صندوقچه و تابوت می باشد که به دلیل شکل کاخون به آن اطلاق شده است. ظاهر ساز کاخن شبیه به جعبه ای شش وجهی است، که نوازنده معمولا با دست به ضلع جلویی آن ضربه وارد میکند. البته ساز کاخن را با ابزارهای نوازندگی دِرام، مانند مَلِت‌ها (mallets)، استیک‌ها (sticks) و بِراش‌ها (brushes) هم مینوازند. کاخن یا کاخون (Cajón) یکی از محبوب ترین سازهای کوبه ایست که در این مقاله ساز ژوست به بررسی این ساز شگفت انگیز می پردازیم.

تاریخچه ساز کاخن

اصالت ساز کاخن به کشور پرو باز میگردد. بردگان آفریقایی که به آمریکا آورده شدند، اصلی ترین وارثان کاخون هستند. هنگامی که برای بردگان آفریقایی نواختن درامز ممنوع شد، آن‌ها به دنبال گزینه دیگری برای خودشان گشتند و دریافتند که اشیائی مانند صندوق های میوه یا کمد، وسیله هایی هستند که می توانند جانشین درام شوند. بنابراین، ساز کاخن در قرن هجدهم میلادی، در پی ممنوعیت نواختن درام اختراع شد. پس از دوران برده داری، ساز کاخن در بین ساکنین آمریکای لاتین، از جمله سفید پوستان نیز رواج پیدا کرد.

سرانجام فردی به نام پاکو دِ لوسیا (Paco de Lucia)، که نوازنده برجسته گیتار اسپنیش بود، در اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی، باکس چوبی گسترش یافته امروزی یا کاخن امروزی را به جهان معرفی کرد. امروزه این ساز در سراسر قاره آمریکا، فیلیپین و اسپانیا متداول است.

ساختار ساز کاخون

کاخون جعبه ای شش وجهی است که پنج وجه آن را از یک لایه چوب نازک به ضخامت ۳/۱ تا ۲ سانتی مترمیسازند. وجه ششم را با یک لایه تخته سه لای نازک می پوشانند. این وجه که سطح ضربه خورنده یا سر(Head) کاخون است “تاپا” (Tapa) نامیده میشود. حفره صدا (Sound hole) در وجه کناری “تاپا” قرار میگیرد.

صفحه چوبی “تاپا” را به جعبه کاخون وصل نمیشود، و فقط در قسمت بالایی، در چند نقطه به کاخن متصل است. به این دلیل هنگام ضربه زدن به “تاپا” صدایی گِزمانند و لرزشی از کاخون به گوش می رسد. نوع چوبی که صفحه “تاپا” را تشکیل می دهد، بسیار متنوع است و بستگی به اینکه نوازنده چه نوع صدایی را ترجیح میدهد، دارد.

جنس صفحه تاپا معمولا از چوب درخت گیلاس، ماهون و افرا می باشد؛ این در حالیست که بقیه قسمت های کاخن را از چوب صنوبر و کاج و یا سایر چوب های سفید مرغوب می سازند.

فاکتورهایی که در خصوصیات صوتی کاخون موثرند، عبارتند از اندازه و شکل کاخون ، جنس و ضخامت چوب مورد استفاده در ساخت آن و اندازه و محل تعبیه حفره صدا.

انواع ساز کاخن

به دلیل اینکه ساز کاخن وارد اکثر کشورهای جهان شد و به محبوبیت دست یافت، بیشتر کشورها تغییراتی در آن دادند تا نسخه مخصوص به خودشان را داشته باشند. در ادامه به معرفی انواع این سازمی پردازیم.

ساز کاخن پرویی یا آفرو‌پرویی

ساز کاخن پرویی در واقع همان صورت تغییر یافته، صندوق‌های میوه‌ ای است که بردگان آفریقایی در پرو آن‌ها را به عنوان درام استفاده می کردند. این نوع کاخن، سیم یا سیستم اسنیر ندارد و در قسمت پشتی اش یک حفره صدا دارد.

سازکاخن فلامنکو (Flamenco Cajon)

نسخه این ساز توسط  دو نوازنده اسپانیایی پاکو دلوسیا و روبم دانتاس، ارائه شده است. آنها برای تولید صدایی که متناسب با موسیقی فلامنکو باشد، سیم‌ های گیتار را به پشت صفحه‌ جلویی کاخن که نوازنده به آن ضربه میزند نصب کردند. بدنه این کاخون از کاخون سنتی بزرگ تر و سنگین تر است و حجم صدای آن از کاخون سنتی کمی بیشتر می باشد.

ساز کاخن اسنیر (Snare Cajon)

امروزه عمدتا برای ایجاد صدایی زنگ دار از ساز کاخن اسنیر استفاده می شود. برای ایجاد صدایی زنده ‌تر، کاخن های اسنیر گزینه مناسبی هستند. این کاخن ها در پشت صفحه جلویی، وایرهای اسنیر دارند. این نسخه به کاخن مدرن نیز معروف است.

ساز کاخن الکتریک

این ساز کاخن ترکیبی به شما امکان نواختن آکوستیک وایجاد صدای الکتریک را می‌دهد. در آخرین نوآوری هایی که در ساز های کاخن صورت گرفته، میکس صدای آکوستیک با فناوری الکتریک ممکن شده است. اگر در حال حاضر کاخن دارید ولی میخواهید قابلیت صدای الکتریک را هم به آن اضافه کنید؛ می توانید یک اکسسوری قابلیت الکتریک را به آن اضافه کنید.

ساز کاخن‌ ثابت

کاخن های ثابت، سیم گیتار دارند. این نوع ساز صدای یکنواختی تولید می کند و قابلیت تنظیم ندارد. اما این ویژگی به حرفه ای بودن ساز مربوط نیست. برندهای بسیار مطرح دنیا نیز از این مدل سازها تولید و به بازار عرضه میکنند.

ساز کاخن‌ رگلاژی

این نوع کاخن دارای فنر یا سیم گیتار می باشد، با این تفاوت که این نسخه قابلیت تغییر صدا دارند. این نسخه از ساز‌ کاخون در مدل فنری، قابلیت شل شدن فنر و پخش شدن صدای چوب را دارند.

و در مدل سیمی، همانند گیتار قابلیت کوک شدن برای زیر و بم شدن صدا را دارند.

ساز کاخن کوچک

تراوِل کاخن ها یا کاخن های مسافرتی و کاخن کیت ها انواع کوچکتر کاخن هستند. در سال های اخیر سازندگان کاخون، علاوه بر مدل هایی که پیش تر گفته شد، به فکر ساخت کاخن در ابعاد دیگر هم افتادند. برای کودکان هم مدل هایی با ابعاد کوچک تر ساخته‌ شده است.

کلام آخر

ساز کاخون یکی از عجیب ترین و در عین حال جذاب ترین ساز های کوبه ایست. در این مقاله سعی بر آشنایی شما، با این ساز دلنشین داشتیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد.

این مطلب نیازمند کامل تر شدن اطلاعات است. در صورتی که در این زمینه اطلاعات یا تجربیاتی دارید؛ آن را با ما در میان بگذارید.