ویولن چه سازی است؟ آشنایی با تاریخچه و انواع ویولن + نحوه خرید

ساز ویولن (فرانسوی: Violon) جزو سازهای زهی-آرشه ای است. در سازهای زهی آرشه ای، این ساز کوچکترین عضو این دسته است. نقش آن چنان در ارکستر های بزرگ چه به طور جمعی و انفرادی بسیار مهم است که آن را شاه می نامند. معمولا برای موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی جاز از این آلت موسیقی استفاده می شود.

ویولن برای نواختن روی شانه چپ قرار میگیرد و با کمانی که در دست راست نوازنده قرار دارد، نواخته میشود.

کوک سیم های ویولن از زیر به بم:

سیم اول: می
سیم دوم: لا
سیم سوم: ر
سیم چهارم: سل

سیم های مجاور نسبت به یکدیگر صوت های فاصله پنجم درست را درست میکنند. ویولن قادر است تمام فاصله های کروماتیک و ریزتر را اجرا نماید.

تاریخچه

ویولن را به قرن ۹ میلادی نسبت می دهند. بعضی ویولن را تکمیل شده ساز رباب و آمده از کشورهای عربی میدانند. بر روی فرم اولیه، یک سوراخ تعبیه شده بود، اما بعد ها این سوراخ حذف شد و ساز سه سیم امروزی درست شد. ویولن تکامل یافته از قرن ۱۶ به بعد در اروپا رایج شد.

سازندگان

گاسپرو برتولتی ایتالیایی به عنوان اولین سازنده این ساز شناخته شده است.همچنین او را مخترع این ساز می نامند. آندره آماتی شاگرد گاسپرو برتولتی، آنتونیو استرادیواری ایتالیایی را آموزش داد تا او به بهترین ویولن ساز در جهان تبدیل شود. تا به همین امروز، از ویولن های ساخته دست آنتونیو، بهتر و خوش ساخت تر، ساخته نشده است.

از زمان گاسپرو برتولتی با وجود اکتشافات زیاد در زمینه فیزیک، نتوانستند تغییری در جهت بهبود انجام دهند.

ساختمان ویولن

ساز ۴۰۰ گرمی است که از حدود ۵۸ قطعه مختلف تشکیل میشود.

جعبه طنینی

جعبه طنینی یا جعبه رزونانس از ۳ بخش رو، زیر و زوار دور تشکیل میشود. در این ساز گریف از جنس آبنوس (تراکم و استقامت بالا) خرک از جنس چوب افرا و سیم گیر از سه چوب مختلف شمشاد، اقاقیا و آبنوس میباشد.

گردنی

گردن از جنس آبنوس است که سیم ها بر روی آن تا جعبه کوک کشیده شده است. این تیکه محل انگشت گذاری نوازنده است و نوازنده می تواند در سراسر آبنوس انگشت گذاری کند. در جعبه کوک سیم ها به دور گوشی ها پیچیده میشوند

خرک

خرک یا (Bridge) سیم‌ها و جعبه طنینی با فاصله ازهم نگه میدارد. تقسیم بندی راه سیم ها، بالا نگه داشتن سیم ها بر فراز جعبه طنینی با ارتفاعی معین و انتقال لرزش های سیم ها به جعبه طنینی از وظایف خرک هستند. در زیر محل قرارگیری خرک داخل جعبه طنینی قطعه چوبی به شکل استوانه را قرار می دهند تا هم از شکسته شدن صفحه رویی مانع شود و هم ارتشاعات را به صفحه زیرین منتقل کند.

گریف

گریف از جنس آبنوس تهیه میشود؛ در طول دسته ویولن قرار میگیرد و تا میانه جعبه ساز می آید. گریف بخشی است که نوازنده با فشردن سیم ها به آن، در طول سیم ها تغییر ایجاد میکند تا نت های مختلف را بنوازد.

سیم گیر

این قطعه از جنس آبنوس ساخته میشود. سیم گیر در فاصله کمی از خرک تا انتهای جعبه طنینی کشیده شده است. زهی از جنس روده، پلاستیک یا سیم دارد که به کمه پایین جدار بند میشود.

سیم ها

مسیر حرکت سیم ها از دور گوشی ها شروع میشود، از روی گردن ساز و خرک عبور میکنند و با مهار شدن در سیم گیر ها تمام میشود. در قدیم از روده گوسفند استفاده میشد؛ امروزه به دور همان روده سیم فلزی نازکی می پیچند، تا صدای بم تری تولید کنند. برای صدای زیر هم از مفتول فلزی خالی استفاده میشود.

آرشه

کمان یا آرشه چوب نازکی است که در طول آن موهای دم اسب کشیده شده است و به دو سر آن چفت شده است.

انواع سیم ها

سیم‌های زه ،فلزی و مرکب مصنوعیسه نوع سیم مورد استفاده در ویولن هستند.

زه (Gut)

سیم زه رشته ای بلند شسته، ساییده شده است که بدون پرز و مژک و کشش بالا توسط کار دست انسان، به دقت تابیده میشوند. سیم های زه ای در کشش های متفاوت جهت استفاده های مختلف تولید میشوند. این سیم ها به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود، مصرف کنندگان خاص خود را دارند، به طوری که حتی با وجود سیم های جدیدتر (فلزی و مصنوعی) بازهم افرادی مثل نوازندگان حرفه ای از این سیم ها استفاده میکنند.

نقاط ضعف

نیازمند زمان زیاد برای رسیدن به کوک ثابت در زه های نو
از تغییر دما و رطوبت تاثیر میپذیرند و باعث ایجاد نوسان دائمی در کوک ساز میشوند.
به علت داشتن بافت طبیعی، چربی خود را بعد از مدتی از دست می دهند، برای رفع این مشکا از روغن های مخصوص زه استفاده میشود.

نحوه دست گرفتن ویولن

نوازنده ساز را با کمک گردن و شانه خود نگه می دارد. با گذاشتن ساز بر روی شانه، فشار چانه بر ساز و گرفتن سر ویولن با دست، ساز مهار میشود.

شانه و گردن

در هنگام گرفتن ساز شانه باید در حالت افتاده داشته باشد تا نوازنده مجبور به بالا کشیدن شانه خود نباشد. اگر نوازنده ای گردن بلند داشته باشد ناچاراً برای تحت تسلط قرار دادن ساز، باید شانه را بالا بکشد و گردن خود به سمت پایین خم کند تا چانه اش به جعبه ساز برسد.

کنترل ارتفاع با دست چپ

نوازنده ساز را به صورت صاف و در موازات زمین نگه میدارد. این امر در سلامتی نوازند بسیار حائز اهمیت است. اگر سرپنجه ویولن به سمت زمین نگاه کند، سبب کشش بی مورد ستون فقرات میشود که اشکال در تنفس نوازنده ایجاد میکند. اگر سر ساز به سمت آسمان باشد، سبب فشار مضاعف بر روی مهره های گردن میشود.

انواع ویولن

ویولن آکوستیک

ویولن آکوستیک همین ویولن معمولی و مرسوم است که مورد استفاده قرار میگیرد.

ویولن الکتریکی

این نوع اولین دارای خروجی الکتریکی صدا است که در سال ۱۹۲۰ توسط استاف اسمیت در سبک های جاز و بلوز مورد استفاده قرار گرفت. طراحی ای غیر سنتی دارد و برخی از مدل هایش سیم های بیشتری نسبت به نوع آکوستیک دارند.

سیگنال های صوتی ویولن الکتریک در اثر پردازش های الکتریکی به وجود می آیند. معمولا در نوع الکتریکی از پیکاپ های مغناطیسی یا فیزوالکتریک استفاده میشود. در پیکاپ های مغناطیسی نیاز به ساخت ساز از یک آلیاژ حاوی آهن است.

معروف‌ترین نوازندگان

آنتونیو ویوالدی
نیکولو پاگانینی
پرویز یاحقی
همایون خرم
حبیب الله بدیعی
علی تجویدی
علی اصغر بهاری
ابوالحسن صبا
اسدالله ملک
علی محجوبی
رکن الدین مختاری

نکات کلی خرید ساز ویولن

اگر قصد خرید ویولن را دارید، این بخش مختص شماست.

اگر مبتدی هستید یا به دنبال یادگیری ویولن هستید، به دنبال ساز های ارزان تر بروید چون ممکن است به ساز گران آسیب بزنید.
در کنار مهم بودن صدای ساز، استقامت آن هم مهم است به یاد داشته باشید که ویولن خوب در برابر فشار خم نمیشود.
گاهی اوقات خریدن یک ویولن سالم دست دو خیلی بهتر از نو خریدن است.
هنگام خرید از لوازم جانبی جانبی غافل نشوید ک بسیار مهم هستند.
ساز کوک شده بخرید!
بدنه را کاملا بررسی کنید که شکستگی یا ترک نداشته باشد و دسته ساز صاف باشد.
به ارتفاع سیم ها توجه کنید.
دقت کنید گوشی های ساز گریپاژ نکرده باشند و با گیر حرکت نکنند.
افرا، صنوبر، آبنوس، بید و بلسان بنفش از چوب های مرغوب برای ویولن میباشند.

نظر شما چیست؟ تجربه ای از خرید یا نوازندگی ویولن دارید؟ در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

ویولن چیست؟