سبد خرید شما خالی است.
سه تار
سه‌تار یکی از سازهای زهی و مضرابی ایرانی می باشد. ساز سه تار ، ۴ سیم دارد که از جنس آلیاژ فولادی و آلیاژ برنجی ساخته می شوند.
تاریخچه سه تار
با نگاهی به گذشته و جست‌و‌جو در تاریخچه‌ی این ساز می‌توان دریافت که تنبور ترکی سه سیم یا به قول گذشتگان «سه وتری» را می‌توان از نیاکان سه‌تار دانست. شکل امروزی سه‌تار تا اواخر دوره زندیه و شروع دوره قاجار تکامل و ثبات یافته‌است. البته در سه‌تار امروزی سیم‌های سفید، زرد و بم به جای سه رشته سیم یا وتر ابریشمی بسته می‌شود.
سیم مشتاق
مشهور است که سه‌تار نوازی به نام درویش‌میرزا تربتی خراسانی، ملقب به مشتاقعلی شاه اصفهانی، تار یا وتری را بین وترها یا سیم های زرد و بم سه تار امروزی اضافه کرد که به نام وتر یا سیم مشتاق شناخته می‌شود. (این سیم در افزایش صدای واخوان «صدای بم» ساز سه‌تار و نیز تنوع کوک آن تاثیر دارد.)
ساختار سه تار
ساز سه‌تار از اجزای یک تکه و نیز جدا شونده ساخته شده‌است. ترکه‌ها، صفحه و سیم‌گیر اجزای یک تکه‌اند که با هم ساختمان کامل کاسه را می‌سازند و به انتهای دسته متصل می‌شوند. دسته هم به سر‌دسته منتهی می‌شود.. البته در بعضی سه تار ها کاسه را یک‌تکه و با تراشیدن چوب می‌سازند. اجزای جدا‌شونده یا قابل تعویض سه‌تار عبارتند از: خرک، صفحه، شیطانک، گوشی‌ها، سیم‌ها و پرده‌ها. در بعضی سه تارها خرک روی صفحه ثابت شده است و این سه تارها فاقد سیم‌گیر هستند.
صفحه
صفحه سه‌تار که همان قسمت رویی و سطح کاسه‌ی سه‌تار است که از چوب توت و به ضخامت حدود سه میلی‌متر ساخته می‌شود. در صفحه سوراخ‌های متقارنی ایجاد می‌کنند که در مرکز آن‌ها معمولا یک سوراخ اصلی که بزرگ‌تر است وجود دارد. این سوراخ‌ها با ایجاد تبادل هوای داخل و بیرون کاسه سه‌تار، موجب ارتعاش مطلوب صفحه می‌شوند. صفحه، مهم‌ترین نقش را در کیفیت صدای سه‌تار دارد چون ارتعاش سیم‌ها توسط خرک به صفحه منتقل می‌شود.
کاسه یا جعبه طنینی
کاسه سه‌تار متشکل از ترکه‌هایی با ضخامت حدود سه میلی‌متر است که به بدنه ی کاسه چسبانده می‌شوند. ترکه‌ها را معمولا از چوب گردو، افرا و… می‌سازند ولی بهتر است از چوب توت (که در صفحه استفاده می شود) ساخته شود. در سه‌تار‌های یک‌تکه، جدار کاسه را به جای ساختن از ترکه، با کندن و تراش کنده چوب سالم و بدون گره می‌سازند.
سیم‌گیر
سیم‌گیر از چوب محکمی مثل شمشاد و یا از شاخ حیوانات ساخته می شود و در انتهای کاسه نصب می‌شود.
دسته سه تار
از چوب محکم، سبک و خوش رگه‌ای مانند چوب گردو، افرا، راش و… که فاقد گره و ترک است ساخته می شود. طول دسته با طول صفحه، و پهنای دسته با اندازه کاسه تناسب و نسبت مستقیم دارد.
خرک
به فاصله تقریبی پنج تا شش سانتی‌متر از لبه ی سیم‌گیر، در روی صفحه و عمود بر امتداد دسته و سیم‌های سه تار قرار می‌گیرد. خرک امکان ارتعاش مطلوب سیم‌های سه‌تار و انتقال ارتعاش آن‌ها به صفحه را فراهم می‌کند. خرک از چوب فشرده و متراکمی مثل شمشاد، گمور، فوفل و… ساخته می‌شود.
شیطانک
از استخوان یا شاخ حیوانات ساخته می‌شود و در مرز دسته و سر دسته عمود بر امتداد سیم‌ها قرار می‌گیرد.
گوشی های ساز سه تار
گوشی های ساز سه تار از چوب گردو ساخته می‌شوند. گوشه‌ها در سوراخ‌های سر دسته ی سه‌تار قرار می‌گیرند و سیم‌ها را کوک می‌کنند.
سیم های سه‌تار
سیم اول از جنس آلیاژی فولادی است. سیم دوم از آلیاژی برنجی است. سیم سوم (سیم مشتاق) همانند سیم اول از آلیاژی فولادی ساخته می شود. سیم چهارم نیز همانند سیم دوم از آلیاژی برنجی ساخته می شود.
پرده‌های سه‌تار
بیست و پنج پرده با دستان روی دسته سه تار بسته می شود که در واقع محل نت های موسیقی را نشان می دهند. اگرچه پرده های سه تار می توانند از کات گوت یا نخ بخیه و نایلون باشند ولی اغلب نوازندگان ترجیح می دهند از زه که از روده گوسفند تهیه می شود استفاده کنند.
نوازندگان برجسته ساز سه تار
از نوازندگان سرشناس ساز سه تار می توان میرزا محمد تربتی خراسانی (مشهور به مشتاقعلی شاه)، میرزا عبدالله فراهانی، حسین هنگ آفرین، درویش خان، مهدی صلحی (منتظم الحکما)، موسی معروفی، یوسف فروتن، سعید هرمزی، ارسلان درگاهی، ابوالحسن صبا، احمد عبادی، نصرالله زرین پنجه را نام برد.
پیشنهاد می کنیم مطلب آشنایی با ساز های زهی را مطالعه کنید.
همچنین برای مشاهده قیمت و خرید انواع ساز های زهی (مانند سه تار) کلیک نمایید.
مدیرکل
