سه تار
سه تار
سه تار جزء محبوب ترین ساز های سنتی ایرانی به حساب می آید. این ساز در دسته سازهای زهی مضرابی (زخمه ای) قرار می گیرد که با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست نواخته می‌شود. ساز سه تار، ۴ سیم دارد که از جنس فولاد و برنز ساخته می شوند. این روز ها خرید بهترین سه تار با مناسب ترین قیمت، به بزرگ ترین دغدغه علاقه مندان این ساز تبدیل شده است.
همانند تمامی ساز های دیگر، ساز سه تار مشخصاتی دارد که با توجه به آن ها می توان ساز با کیفیت و مناسب را تشخیص داد. در ابتدا سه تار را معرفی می کنیم و پس از آن به قیمت سه تار و نکات مهم در هنگام خرید آن می پردازیم.
در سایت سازژوست ساز ها توسط کارشناسان و متخصصات بررسی می شوند تا اطمینان حاصل شود که بهترین ساز به دست شما می رسد.
سه تار از خانواده تنبور می باشد ولی امروز از نظر ظاهری، شیوه نواختن، تکنیک ها و شکل دسته به تار نزدیک شده است. نواختن تار و سه تار نیز شبیه به هم می باشد و اغلب افرادی که تار می نوازند با نواختن سه تار نیز آشنایی دارند.
در گذشته این ساز سه سیم داشته اما با گذشت زمان اشخاصی هم چون ابونصر فارابی، ابوعلی سینا، صفی الدین ارموی و از متأخرین ابوالحسن صبا لزوم اضافه شدن یک سیم دیگر به این ساز را درک کردند. به همین دلیل است که سه تار های امروزی چهار سیم دارند.
اجزاء سه تار
سه تار اجزاء مختلفی دارد که عبارتند از: کاسه طنینی، صفحه، خرک، دسته، پرده، شیطانک، سرپنجه، گوشی، سیم گیر و سیم ها
در ادامه با هرکدام از بخش های سه تار آشنا می شویم.
سیم های سه تار
سه تار دارای چهار سیم می باشد. دو سیم فولادی به رنگ سفید و دو سیم برنزی به رنگ زرد. سیم اول این ساز از جنس آلیاژ فولادی بوده و سفید رنگ است. سیم دوم نیز از آلیاژ برنزی و زرد رنگ می باشد. سیم سوم همچون سیم اول از آلیاژی فولادی ساخته شده و سیم چهارم نیز مثل سیم دوم از آلیاژی برنزی می باشد.
کاسه طنینی
کاسه طنینی (رزونانس) سه تار از اجزاء اصلی این ساز بوده و از نظر ساختاری مانند کاسه تنبور می باشد با این تفاوت که از کاسه تنبور کوچک تر است. این کاسه معمولا از چوب توت یا گردو ساخته می‌شود. کاسه طنینی می تواند یک تکه باشد و یا از بخش های جداگانه تشکیل شود.
یکی از عوامل مهم در کیفیت صدای سه تار، جنس و تقارن کاسه طنینی (رزونانس) می باشد. چوب گردو و توت دو چوب محبوب برای ساخت سه تار می باشند. زیرا تحت هر گونه آب و هوایی، کاسه رزونانس صدایی با فرکانسی مناسب را ایجاد می کند. یکی از فاکتور های مهم در خرید سه تار صدادهی ساز است، پس باید سازی را خریداری کنید که کاسه رزونانس آن هم از کیفیت مناسبی برخوردار باشد.
صفحه
روی کاسه، یک صفحه نازک چوبی قرار می گیرد که صفحه نامیده می شود. روی این صفحه در نزدیکی دسته ساز سوراخ هایی برای خروح صدای ساز از کاسه طنینی وجود دارد که معمولا یکی از این سوراخ ها از دیگری بزرگ تر است. وظیفه این سوراخ ها ایجاد تبادل هوای داخل و بیرون کاسه می باشد که موجب ارتعاش مطلوب صفحه می شود.
دسته
دسته ساز، یک لوله توپر چوبی بوده و از چوب های محکم و سبک مانند چوب گردو، افرا، راش و … ساخته می شود. طول دسته با طول صفحه و پهنای دسته با اندازه کاسه تناسب و نسبت مستقیم دارد. روی دسته این ساز مسطح و پشت آن نیم دایره است. در پهلوی دسته شیاری وجود دارد که محل گره زدن زه پرده ها می باشد.
خرک
خرک امکان ارتعاش مطلوب سیم ها و انتقال ارتعاش آن ها به صفحه را فراهم می کند. سطح مسطح زیرین آن روی صفحه قرار می گیرد و روی آن شیار هایی وجود دارد که محل عبور سیم ها می باشند. این شیار ها سیم ها را از هم جدا نگه می دارند. خرک از جنس چوب ساخته می شود.
سیم گیر سه تار
سیم گیر قطعه ای است که در انتهای کاسه ساز قرار می گیرد. سیم گیر از چوب و گاهی از استخوان ساخته می شود و برای نگهداری سیم ها استفاده می شود.
شیطانک
شیطانک از استخوان یا پلاستیک ساخته می شود و بین دسته و پنجه ساز قرار می گیرد. وظیفه شیطانک هدایت و تقسیم بندی سیم ها در قسمت پنجه ساز می باشد.
گوشی
سیم های سه تار از یک سمت در انتهای کاسه به سیم گیر و از سمت دیگر به گوشی ها در انتهای دسته ساز بسته می شوند. گوشی ها در سوراخ های سر دسته ساز قرار می گیرند. این گوشی ها وظیفه کوک کردن ساز را بر عهده دارند و با چرخاندن گوشی ها می توان ساز را کوک کرد. این گوشی ها را معمولا از چوب گردو می سازند.
پرده
پرده ها وظیفه تقسیم بندی فواصل موسیقیایی را دارند. پرده ها نخ های باریکی از جنس روده حیوانات یا ابریشم هستند و در عرض دسته ساز به صورت سه لایی و چهار لایی بسته می شوند. پرده های سه تار ۲۶ عدد هستند که که یکی از آن ها پیش از شیطانک بسته می شود و فاصله آن با شیطانک در صدای ساز تاثیر گذار است.
قیمت سه تار
قیمت سه تار به عوامل مختلفی بستگی دارد. نوع ساز، نوع دسته، رنگ پوشش، نوع چوب، کیفیت ساخت و ظاهر، پرده و کیفیت صدا جزء عوامل موثر در قیمت این ساز می باشند. البته سازنده ساز هم نقش تعیین کننده ای در کیفیت صدا و قیمت سه تار دارد.
خرید سه تار
شما باید در هنگام خرید سه تار به موارد مختلفی توجه داشته باشید تا بتوانید سازی با کیفیت و مناسب را خریداری کنید. در ادامه به مهم ترین مسائلی که باید در هنگام خرید این ساز
باید به آن ها توجه داشته باشید، اشاره می کنیم.
موارد مهم در خرید سه تار
مهم ترین عاملی که باید در هنگام خرید این ساز به آن توجه داشته باشید، کیفیت صدای ساز است. بعد از آن به خوش دست بودن و در نهایت به زیبایی ساز باید توجه کنید. همچنین شما باید به جنس کاسه رزونانس، دسته ساز و رنگ ساز نیز توجه داشته باشید.
با توجه به اینکه سیم های این ساز با ناخن انگشت اشاره نواخته می شوند، در صورت ضعیف بودن و یا وجود مشکلی در ناخن شما، نیاز است یک مضراب به همراه ساز تهیه نمایید.
دسته ساز
کیفیت دسته ساز نیز در هنگام خرید سه تار اهمیت فراوانی دارد. اگر دسته ساز انتخابی شما بلند و باریک باشد ممکن است به راحتی تاب بردارد و کاربرد خود را از دست بدهد. سه تار هایی وجود دارند که دسته آن ها به وسیله استخوان یا آبنوس تقویت می شوند. قطعا این سازها کیفیت بهتر و قابلیت استفاده طولانی تری دارند. حتما در هنگام خرید سه تار به این نکته دقت داشته باشید.
سعی کنید سازی را خریداری کنید که با دسته آن راحت باشید. فرم دستان شما باید با فرم دسته ساز هماهنگ باشد. برای مثال اگر دستان شما توپر است نباید به دنبال سازی با دسته باریک و بلند بگردید. همچنین دسته ساز باید وزن متعادلی داشته باشد.
رنگ ساز
به رنگ و پرداخت ساز توجه کنید. رنگ و پرداخت یک لایه روی ساز ایجاد می کند و رنگ و پرداخت اضافی و بیش از حد این لایه را ضخیم تر کرده و صدای سه تار شما را اصطلاحا خفه می کند. رنگ آمیزی یک دست و با ضخامت مناسب تاثیر بسیاری بر صدای سه تار دارد.
کاور
حتما هنگام خرید این ساز، کاور مناسبی برای نگهداری از آن خریداری کنید. چراکه چوب بدنه و پرده های ساز در مقابل شرایط جوی و رطوبت بسیار آسیب پذیر هستند. جدا از مسائل آب و هوایی دسته باریک و بلند ساز، در هنگام حمل و نقل بدون کاور و کیس، ممکن است آسیب های جدی ببیند و یا حتی بشکند. به همین دلیل خرید یک کاور یا کیس مناسب به همراه ساز از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
برای آشنایی بیشتر با ساز سه تار می توانید اینجا کلیک نمایید.
